PROMPT MÜHENDİSLİĞİ

Prompt mühendisliği, yapay zekayla birlikte gündeme gelen yeni bir disiplin veya iş alanıdır, denilebilir. Prompt, istemde bulunmak demektir. Yapay zekanın dil modeline veya algoritmasına göre, elde etmek istenen çıktı için en uygun ve etkin istemleri belirleyen bir yetenektir.

Aslında ismi ve tarifi böyle olmasa da bu kavram bizim için çok yabancı değildir. İnsanların karar ve davranışlarını etkilemek, hatta belirlemek isteyenler, insanlık tarihi boyunca buna mümasil pek çok yöntem, disiplin geliştirmişlerdir. Çağdaş zamanlarda bu durum zirve yapmış, sadece yöntem ve disiplinler değil, bunlara destek verip lojistik sağlayan sayısız alt disiplin, ekol, olgu, teknoloji de geliştirilmiştir. Hatta mevzu öyle sofistike hal almıştır ki; "Rıza Mühendisliği" ismiyle geliştirilen bir disiplinle; insanlardan talep edilen bütün karar ve davranışların, sanki insanların kendi istem ve talepleri olduğunu zannetmelerini sağlayıp; bütün itiraz, direnme ve karşı koymalarını elimine ederek, bu hale "hukukilik, meşruiyet ve ahlakilik" kazandırmak yöntemleri de geliştirilmiştir.

Bu iki durum arasındaki fark; insanların bir bilinç ve iradeye sahip olmaları; karar ve davranış sistemlerinin ve algoritmalarının, yapay zekaya nazaran çok farklı, gelişmiş ve karmaşık olması; insanların çoğunluğunun da zekalarını kullanmayı istemiyor olmalarıdır. Bu nedenle, Prompt Mühendisliği; manipülasyon, propaganda, eğitim metodolojileri, iletişim teknolojileri, aklı ve iradeyi dumura uğratan yöntemler, köleleştirme usulleri, yönetim ve ilişki teknolojileri, "kültür-sanat-edebiyat-felsefe-bilimsel disiplinler-teknolojiler" ve bunlarla geliştirilen stratejiler-taktikler-metodolojiler karşısında çocuk oyuncağı, gariban bir disiplindir.

İnsanoğlu, yüzünü hakikatten çevirip, akletmeyi terk ettiği; şeytanın atına binip, yoldaşlarının tezgahına düştüğü; hevasını (ham benliğin arzu ve isteklerini) ilâh kabul edip, Allah'tan yüz çevirdiği demden beri; varlığın doğasına aykırı bir anlamsızlığın ve hukuksuzluğun çukuruna yuvarlanmıştır. Bu çukurda, insanları köleleştirip, sahip oldukları kaynakları kontrol edebilmek için, insanların karar ve davranışlarını manipüle edip, istedikleri istikamette yönlendirebilecek usuller, disiplinler ve teknolojiler geliştirmektedir.

Rıza Mühendisliği, çağdaş ve sofistike bir disiplindir, denilmektedir ya bu doğru değildir. Yüzyıllardır uygulanan ve çok yaygın karşılık bulan bir yöntemle; Allah; "yeryüzündeki canlıların en kötüsü, akıllarını kullanmayanlardır" dediği halde; kemalatlarının ancak aklın devreden çıkarılmasıyla başlayacağına inandırılmış; bunun için geliştirilen bütün metot ve etkilere maruz bırakılarak ahmaklaştırılmış; ahlak ve erdemin buradan doğacağına inandırılarak, köleleştirilmiş sayısız insan; Rablarının; (belhum adal)  hayvandan daha aşağı derekede bulunmak dediği hali (zira hayvanlar kendi doğalarına uygun yaşadıkları için, bunlara nazaran daha yüksek mertebedirler); insan, kamil, erdemli olmanın; Allah'ı razı edip, cennete ulaşmanın başlangıç noktası, lazım şartı olarak görmektedirler. Bu yaklaşımın elde ettiği başarı yanında, Rıza Mühendisliği, az gelişmiş gibi durmaktadır.

Oysaki Yaratan, yaratılış fıtratının kök hukuk hükümleri arasında insanların özgürlük sınırlarını belirleyip, onları hür varlıklar olarak yaratmıştır. İnsan- insan ilişkilerinin zirvesinde görev ve yetkilere sahip olanlara, bu hürriyetin sınırlarını bildirip, korumalarını emretmiştir.

Ali İmran Suresi 79 "Allah'ın, kendisine Kitabı, hükmü (hikmeti) ve Nübüvveti verdiği hiçbir insanın, 'Allah'ı bırakıp bana kullar olun' demesi düşünülemez. Fakat (şöyle öğüt verir:) 'Öğretmekte ve derinlemesine incelemekte olduğunuz Kitap uyarınca "rabbaniler" olun.'"

Ve insanlara da yönetim ve ilişkiler karşısında,  varoluş pozisyonlarını muhafaza etmelerini emretmiştir.

Bakara Suresi 104 "Ey iman edenler! 'Râʼinâ (bizi güt)' demeyin, 'unzurnâ (bize bak, gör, kulak ver, gözet)' deyin ve dinleyin. Kâfirler için acıklı bir azap vardır."

Yapay zekanın, insanların geleceğinde oluşturabileceği riskler üzerinde yoğun bir tartışma yapılmaktadır. Hâlbuki, söz konusu edilen risk unsurlarının, yanında komik kalacağı durumlara düşürülüp; hürriyetleri, hukukları, insanlıkları, tatminleri, hayatları ve ahiretleri  gasp edilen insanların bu hususta, kesif bir gaflet, farkındasızlık ve duyarsızlığa sahip olmaları; bu meyanda, yapay zeka üzerinden yapılan tartışmalara da büyük bir merakla dikkat kesilmelerinin; cambaza bak oyunuyla, cebinden cüzdanının, hayatından bütün imkân ve haklarının çekilmesinden bir çeşit keyif alması hali olarak değerlendirilmesi mümkün görülmektedir. Bu halin psikolojide bir tarifi ve ismi vardır herhalde, fakat ben bilmiyorum.