FITRATEJİ

Söz bana ait değil. Bir muhabbet sırasında arkadaşlardan birisi espri babında söyledi. Bana da üzerinde düşünülmeye değer anlamı barındırması açısından ilginç geldi. Ancak aynı anda, sesler kargadan kötü bazı kişilerin konuşmaları ve tezviratları kulaklarında çınlamaya başladı. Yine de kıyamadım terimi israf etmeye. Asgariden, strateji ve "fitrateji" arasında ses uykusuna istinat ettirip iki kavram arasındaki güç ve etki potansiyelinin mukayesesinin gerçekleştiği bir bakış açısıyla değerli olabilir. 

Stratejik etimolojisi, Antik Yunanda, "orduyu sevk eden generallerin sanatı" anlamına gelen, "strategos" ayakta kalabilir. Daha sonra, hayatın bütün aşamalarında, "bulunulan, ulaşılan hedeflenen durum; en güvenli, etkin, verimli ve yaygın olarak gitmeyi mümkün kılan tüm; yol, yöntem, geniş kapsamlı ve genişleyen olguya verilen isim" olarak evrimleşmiştir. 

Eğer "fıtratji" isimli bir disiplin gelişseydi bunun kök terimi fıtrat olacaktı. Fıtrat kavramı; bütün koşullar, olguların, oluşumların, hallerin ve görünümlerin, hayatın dünya boyutuna ilişkin orijinal varlıkların özellikleri demektir. Orijinal varlıkların özellikleri, söz unsurunun konusu; anlamı yani varlıkların nedeni, bu anlamın gerçekleşeceği kök; çizelgeleri, sınırları, değerleri, ölçüleri, yoğunlukları, sistemleri, dağılımları, ilişkileri, hakları, kaynakları gibi paraları tarife eder. 

insanların fıtratlarının fevkinde potansiyelleri vardır. Yani kendi varlıklarının nedenlerinin dışında kararları alıp, davranışları sergileyebilmek potansiyelleri vardır. Bu nedenle insanlar, kendi fıtrat özelliklerini kapsayan bir hüküm seti yani tercih ettikleri dini bilgiler çerçevelerini alıp, davranışlar sergilemek sabitesiyle üye olmuşlardır. 

Stratejinin etki alanı cari gerçekliğin bir durumda başlar ve bu durum, başka bir durumun hedeflere dönüşmesini sağlar.

"Fıtrateji"nin etki alanı, söz konusu olgunun, durumun, oluşun, muhafazanın veya varlığın, kök anlamında, varlığın nedeninden, fonksiyonundan başlar. Bu anlam ve anlamı gerçekleştirecek kişilerin, olası bütün etki potansiyellerini ve bunların oluşturulabileceği bütün sonuçları kapsayan bir tesir çerçevelerine sahiptir. Bu tesir, ortaya çıkacak bütün sonuçların mahiyeti ile ilgili ayrıntıları. 

İkisi arasındaki etki ve güç mukayesesinin anlaşılabilmesi için verilebilecek en isabetli iki örnek okunabilir. Birisinde, herhangi bir maddi değerin etkisi için strateji, görülen veya algılanan bütün ve hususlardan müdahale eder; "fıtrateji" (şimdilik) atomaltı mertebeden müdahale eder. Diğer bir örnek ise; bedene müdahale çerçevesi yapılabilir. Stratejik, deri, organ, sistem veya dokular mesabesinde bir müdahale imkanına sahiptir. "Fıtrateji" genetik düzeyde, DNA ve RNA'dan müdahale imkânına sahiptir.

Bir başka, güç ve etki karşılaştırmasını da oluşma tablosundaki konum üzerinden yapmak mümkündür. Oluşlar tablosunda, strateji, "fitrateji"ye göre beş temel düzeyde yer almaktadır. Oluşumlar tablosunda etki potansiyellerine göre sıralama; ontoloji, epistemoloji, doktrin, yüksek strateji, siyasa, strateji, ... olarak devam etmektedir. Bu piramidal yapıda, aşağıdan yukarıya doğru; Yalınlık, güç ve etki potansiyeli artıyor. En rafine hali tepedeki ontolojik mertebedir, yani fıtrat mertebesi. Bunun başka bir anlatımı da "fitrateji" ile strateji arasındaki beş mertebenin gücü ve etki çarpanı, asimetrik bir farktan oluşuyor. 

Başka bir imkan potansiyelinden daha bahsetmek istiyorum. Eğer "fıtratejik analiz" yaparak bir güç ve etki haritası oluşturulmak istenirse, tam anlamıyla bütün insanlar ve bunların oluşturulacağı bütün kolektiflerin güç ve etki olasılıkları, nokta konumsallarla haritalandırılabilirdi. 

Bu yazıda bir ses benzerliğinden yola çıkarak, iki kavram arasında kısmi mukayeseler yapılmaya çalışıldı. Elbette çok alışkın olunmayan bir konuda, çok alışkın olunmayan bir perspektiften bir şeyler söylenmek istendi. Ancak bunun oluşturabileceği imkan olasılık hususu, dikkat çekme babından bir önem verilmemektedir. Zira durduğumuz yer ne mutlak ne de nihaidir. Ancak aradaki sıcaklıklar, belki de cari aklın, araçların ve yöntemlerin fevkinde bir perspektifle elde edilebilir.